Hb fraksiyalaşdırma

Hemoqlobinopatiyaların Skrininq testləri içində ən təkmili hesab olunur və bu məqsədlə əsasən HbA2 və HbF miqdari təyini aparılır. Lakin ixtisaslaşmış laboratoriyalarda digər Hb fraksiyaları da araşdırlır. Normal insanlarda aşağıdakı Hb fraksiyalarına rast gəlinir:

• Hb A (α2β2) – 94-98%
• Hb F (α2γ2) - <2% β-talassemiya daşıyıcılarında >2%
• Hb A2 (α2δ2) – 1.5-3.5% β- talassemiya daşıyıcılarında 4-9%, xəstələrdə 80-100%

Fraksiyalaşdırma təkcə talassemiyanın yox, həmçinin digər hemoqlobinopatiyaların diaqnozuna, patoloji Hb-lərin müəyyənləşdirilməsinə imkan verir. Aşağıdakı üsullarla fraksiyalaşdırma aparıla bilər:

• Mikrokolon
• Elektroforez
• HPLC
• İzoelektrik fokuslama

 Mikrokolon xromotoqrafiya üsulu
HbA2 miqdari təyinində güvənilən yöntəmlərdəndir. Lakin prosedurun uzun müddətli və qəliz olmasına görə HPLC-dən geri qalır, buna görə də hal-hazırda diaqnostik laboratoriyalarda istifadəsinə az rast gəlinir.

 Elektroforez
Hb fraksiyalaşdırılması elektroforezin qələvi və turş növləri ilə aparıla bilər:

• Alkali (qələvi) Elektroforez (pH 8,2-8,6) fraksiyalaşdırmada ilkin mərhələdir, hemoqlobinopatiyaların skrininqi üçün istifadə olunur. Aqaroza və ya seluloza-asetat gelində aparılır və
  ◦ HbA
  ◦ HbF
  ◦ HbS/G/D,
  ◦ HbC/E/O-Arab
  ◦ HbH
  fraksiyalarının identifikasiyasına imkan verir. Yuxarıda göstərilən fraksiyalar elektroforez nəticəsində eyni zolaqda toplanır. Patoloji Hb zolaqları pozitiv olarsa, məhz hansı fraksiyanın olduğunu müəyyənləşdirmək lazımdır. HbH və Hb Barts üçün isə həssaslığı aşağıdır.

•  Asid (turş) Elektroforez (pH 6,0-6,2) HbS-i HbG və HbD-dən, HbC-ni HbO və HbE-dən ayırmağa imkan verir. Buna görə də, qələvi elektroforezdə patoloji Hb zolaqları: HbS/G/D və ya HbC/E/O-Arab pozitiv olarsa, bu fraksiyaların differensiasiyası asid elektroforez üsulu ilə aparılır.

  HPLC High Performance Liquid Chromatography
Hal-hazırda diaqnostik laboratoriyalarda fraksiyalaşdırmanın ən geniş yayılmış metodudur. Əsasən HbA, HbA2 və HbF müayinəsi aparılsa da, digər variant Hb-lərin də təyininə imkan verir. Digər metodlardan bahalı olmasına baxmayaraq, daha qısa müddətdə və konkret nəticə verməyinə görə üstündür. Spesifikliyi 100%-dir. Hal hazırda HPLC texnikası ilə işləyən BioRad Variant (β thal short program), BioRad D10, Primus Variant System 99, Kontron Instruments Haemoglobin System PV, Glycomat , Shimadzu Industry Standard HPLC, Protech Scientific Ltd, HaemaChrom kimi cihazlar var və Biorad bunlar arasında qabaqcıl istehsalçılardandır.